W XIX i XX wieku Wielkopolanie licznie odwiedzali położone w Sudetach Wschodnich uzdrowisko Lądek Zdrój. Tu, od 1875 roku aż do śmierci 1903 roku, działał dr Aleksander Ostrowicz, lekarz zdrojowy rodem z Wielkopolski (ur. w 1839 roku w Gostyniu). W latach 1892-1899 w sezonach letnich praktykował w Lądku ceniony wówczas w Poznaniu lekarz Józef Pomorski (1861-1932), chirurg i ginekolog, a od 1897 r. leczył tu także dr Antoni Chłapowski z Poznania. Dr Aleksander Ostrowicz w 1881 roku napisał i wydał własnym sumptem obszerny przewodnik po Lądku i okolicznych górach, zatytułowany: ”Landek w Hrabstwie Kłockiem w Szląsku”, wydrukowany w poznańskiej drukarni Władysława Łebińskiego. Staraniem piszącego te słowa i ”Kroniki Wielkopolski”, w 1992 roku wykonano w Poznaniu pięćset numerowanych reprintów tego przewodnika.

Zachowanym do dziś zabytkiem - pamiątką historycznych związków Wielkopolan z Sudetami, jest kolumna z figurą Matki Boskiej, ufundowana w 1887 roku przez Wielkopolanina Antoniego Krzyżanowskiego, częstego gościa tego kurortu. Kolumna maryjna znajduje się na placu przed kaplicą zdrojową Sanktuarium Matki Boskiej Uzdrowienia Chorych w Lądku Zdroju. Kolumna jest sporych rozmiarów. Posiada wieloboczny kształt i głowicę w stylu korynckim. Na niej stoi figura przedstawiająca Maryję z Dzieciątkiem. Pewna oryginalność tej kolumny maryjnej wynika z faktu, że wykonawca figury wzorował się na światowej sławy obrazie renesansowego malarza Rafaela ”Madonna Sykstyńska”. Właśnie ta figura jest jakby kopią tego dzieła w formie rzeźby. Wypada dodać, że już wcześniej, bo 1872 roku, kuracjuszki z Wielkopolski podarowały kaplicy zdrojowej piękny kobierzec, używany przy większych uroczystościach.

Antoni Krzyżanowski (1808-1895) był znanym cieślą, budowniczym, przedsiębiorcą, społecznikiem, działaczem niepodległościowym. Ukończył gimnazjum w Poznaniu, a następnie kontynuował naukę na Akademii Budownictwa w Berlinie. Z niewyjaśnionych przyczyn studiów nie ukończył. Podczas powstania listopadowego udał się na teren zaboru rosyjskiego i kierował produkcją oraz naprawą broni. Po powstaniu listopadowym rozpoczął naukę ciesielstwa w Poznaniu, którą ukończył egzaminem na mistrza w 1835 roku. Jako działacz społeczny był zaangażowany w organizowanie Domu Przemysłowego i Banku Włościańskiego, Towarzystwa Pożyczkowego oraz Banku Ziemskiego, trzykrotnie był prezesem Towarzystwa Przemysłowego. Należał do Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Inicjował utworzenie Towarzystwa Pożyczkowego, uczestniczył w zakładaniu m.in. Domu Przemysłowego, Banku Włościańskiego, Banku Ziemskiego. Nadzorował też prace przy budowie słynnego poznańskiego Bazaru. Był przedsiębiorcą produkującym elementy ozdobne fasad i wnętrz budynków. Posiadał zakład na Małych Garbarach. Przy ul. Garbary w Poznaniu wzniósł ciekawy, eklektyczny stylowo budynek, zwany obecnie Pawilonem Krzyżanowskiego.

Przy kolumnie maryjnej w Lądku

Wart odnotowania jest również fakt, że w Lądku Zdroju do dziś stoi budynek dawnego ”Hotelu de Pologne”, który w przeszłosci był własnością namiestnika Wielkiego Księstwa Poznańskiego, Antoniego Radziwiłła. W budynku tym jego córka Eliza w 1820 roku założyła bibliotekę z polskim księgozbiorem, z myślą o rodakach przybywających do wód. Jedna z tras spacerowych po uzdrowisku na punkt widokowy na Górze Dzielec nosi imię Elizy Radziwiłłówny.

Kolumna maryjna fundacji Antoniego Krzyżanowskiego w Lądku

Do 1992 roku stała jeszcze w Lądku przy ul. Kościuszki wybudowana w 1880 roku ”Willa Ostrowicz” - dawna własność dr. Aleksandra Ostrowicza, ale doszczętnie spłonęła w listopadzie tamtego roku w niewyjaśnionych okolicznościach. Wielkopolanką, która w Lądku połączyła tamte czasy z latami powojennymi, była krewna dr. Ostrowicza - Maria Sierpińska (1866-1950) - rodem z Leszna w Wielkopolsce, która prześladowana przez władze pruskie za nauczanie w języku polskim straciła pracę i znalazła ją ponownie pod koniec lat osiemdziesiątych XIX w. w ówczesnym sanatorium ”Thalheim” (Dom w dolinie). Sierpińska w latach 1906-1933 prowadziła własny pensjonat “Polonia” w Lądku, odebrano go jej po dojściu do władzy hitlerowców. Po wojnie, w polskim już Lądku Zdroju, niestety również nie mogła prowadzić swego pensjonatu. Zmarła zapomniana przez wszystkich w 1950 roku. Miejscem jej spoczynku stał się, podobnie jak i dla małżeństwa Ostrowiczów, tzw. Nowy Cmentarz przy ul. Śnieżnej w Lądku. 

Grób Marii Siepińskiej w na cmentarzu przy ul. Śnieżnej w Lądku

Wielkopolskim akcentem w Lądku Zdroju, już współczesnym, jest również tablica poświęcona pamięci dr. Aleksandra Ostrowicza, umieszczona przy jego grobie na tym cmentarzu, ufundowana w 2001 roku przez Marszałka Wielkopolski. Inicjatorem umieszczenia tam tablicy był dr Zenon Szymankiewicz z Klubu Sudeckiego z Poznania i jednocześnie członek Oddziału Poznańskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego.

Tablica pamięci dr. Alaksandra Ostrowicza, ufundowana przez Marszałka Wielkopolski

Willa Ostrowicz na przedwojennej widokówce.

Lech Rugała